Như thế nào là hiếm muộn? 19 nguyên nhân gây hiếm muộn ở cả nam và nữ

Theo nguyên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Việt Nam đang là một trong những quốc gia ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương có tỉ lệ sinh thấp nhất và có tỷ lệ vô sinh cao nhất Thế giới. Ước tính có khoảng 1 triệu cặp vợ chồng hiếm muộn  ở Việt Nam trong đó 50% các cặp vợ chồng ở độ tuổi dưới 30 chiếm 7,7% tỷ lệ hiếm muộn của các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh sản. Đây là tình trạng rất đáng báo động.

Vậy tình trạng hiếm muộn là gì, cùng Nhà thuốc Minh Châu 5 điểm qua 10 nguyên nhân hiếm muộn hay gặp ở các cặp vợ chồng trẻ để có cái nhìn đúng về vấn đề sức khỏe nghiêm trọng này.

1.Hiếm muộn là gì?

Theo Tổ chức y tế thế giới ( WHO), tình trạng hiếm được định nghĩa là tình trạng vợ chồng sau một năm chung sống có quan hệ tình dục đều đặn và không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào mà người vợ vẫn không có thai. Hay hiểu một cách khác, hiếm muộn là hiện tượng thiếu khả năng hay mất sinh sản xảy ra trong khoảng từ 10 – 15 % các cặp vợ chồng muốn có con.

Hiếm muộn ở các cặp vợ chồng được chia làm 2 loại bao gồm:

• Hiếm muộn nguyên phát : Đây là tình trạng cặp vợ chồng trước đó chưa từng có con và không hề áp dụng biện pháp tránh thai nào trong nhiều năm.
• Hiếm muộn thứ phát: Là tình trạng cặp vợ chồng đã có ít nhất 1 con trước đó, có thai nhưng bị sảy hoặc động thai. Về sau muốn có con lại không thể mang thai cho dù không áp dụng biện pháp tránh thai nào.

2. Dấu hiệu nhận biết hiếm muộn ở cả nam và nữ giới 

Có cách nào nhận biết được những dấu hiệu hiếm muộn ở nam và nữ giới để có cách phòng tránh kịp thời? Hẳn đây là vấn đề mà các cặp vợ chồng muộn con vô cùng quan tâm. Sau đây là những dấu hiệu nhận biết mà các bạn không nên bỏ qua. 

2.1 Dấu hiệu hiếm muộn ở nam giới

Dấu hiệu hiếm muộn  ở nam giới có thể nhận thấy rõ ràng qua tinh dịch, tinh trùng, bề ngoài của bộ phận sinh dục và khả năng quan hệ tình dục. Nam giới cần nhận biết được các dấu hiệu và biểu hiện hiếm muộn để kịp thời có biện pháp chữa trị, đạt kết quả cao hơn.

• Bất thường trong khi xuất tinh: Đây là trường hợp xuất tinh quá nhiều hoặc quá ít, đau khi xuất tinh hoặc không xuất được tinh. Dấu hiệu vô sinh này rất phổ biến ở nam giới. Nếu người bệnh nhận thấy bản thân gặp một trong những tình trạng trên thì nên đến gặp bác sĩ để có sớm hướng điều trị.
• Rối loạn cương dương: Đây là tình trạng dương vật không cương cứng được hoặc cương cứng không đủ để có thể tham gia vào quá trình giao hợp. Nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên thì nam giới cần chú ý vì khả năng bị hiếm muộn khá cao trong tương lai. 
• Dương vật tiết dịch màu xanh, vàng bất thường: Cũng giống như phụ nữ có khí hư, dịch tiết dương vật của nam giới phản ánh tình trạng sức khỏe sinh sản. Nếu dương vật có tiết dịch màu xanh hay màu vàng kèm theo ngứa ngáy, đau rát bất thường thì khả năng lớn nam giới đang gặp các bệnh viêm nhiễm. Tình trạng này đang là  nguyên nhân hiếm muộn hay gặp ở các cặp vợ chồng trẻ.
• Tinh trùng bất thường: Nam giới có thể quan sát tinh trùng bằng mắt thường xem có bị loãng, đặc, trong suốt, vón cục hay lẫn máu hay không?
• Những dấu hiệu vô sinh ở nam khác: Chậm chạp, thiếu linh hoạt, giảm ham muốn, tăng cân bất thường, rụng tóc, ra mồ hôi nhiều, khô da, căng  thẳng, béo tập trung ở vùng bụng ….

2.2 Dấu hiệu nhận biết hiếm muộn ở nữ giới

Để xác định được mình có bị mắc hiếm muộn hay không một cách chính xác, nữ giới cần phải tiến hành thực hiện các xét nghiệm chuyên khoa. Tuy nhiên, nữ giới vẫn có thể tự mình kiểm tra thông qua một số đặc điểm sau:

• Chu kỳ kinh nguyệt không bình thường: Sức khỏe sinh sản ở nữ giới được phản ánh qua chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng. Những tác động trong cuộc sống hàng ngày cũng khiến cho chu kỳ kinh nguyệt không ổn định. Chị em cần cảnh giác với tình trạng này bởi đây có thể là những dấu hiệu sớm của hiếm muộn.
• Chu kỳ kinh nguyệt không đều: Ở nữ giới chu kỳ kinh nguyệt bình thường kéo dài từ 25 – 35 ngày. Một chu kỳ đến quá sớm hoặc quá muộn cũng là dấu hiệu  liên quan đến chức năng của buồng trứng như: buồng trứng đa nang, rối loạn nội tiết…Chính vì vậy chu kỳ không đều là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ hiếm muộn ở nữ giới mà chị em không được chủ quan.
• Rong kinh: Kỳ kinh nguyệt trung bình diễn ra từ 3 – 7 ngày, tuy nhiên nếu quá 7 ngày máu kinh vẫn còn ra thì đó chính là dấu hiệu bất thường. Hiện tượng này nếu xảy ra thường xuyên thì bạn nên đến gặp bác sĩ để được khám chuyên khoa cẩn thận.
• Thống kinh: Đây là hiện tượng đau bụng dưới khi đến kỳ kinh nguyệt, tùy theo thể trạng mỗi người mà mức độ đau sẽ khác nhau. Hiện tượng này khá phổ biến tuy nhiên bạn cũng không nên bỏ qua khi đau bụng kinh gần giống với biểu hiện của lạc nội mạc tử cung dẫn tới tắc vòi trứng và gây vô sinh. Do vậy, nếu đau bụng kinh dữ dội và kéo dài bạn nên đi khám phụ khoa để biết chính xác nguyên nhân nhé.

• Vô kinh: Tình trạng này được hiểu là không có kinh nguyệt. Có 2 dạng vô kinh đó là vô kinh nguyên phát là chưa từng có kinh nguyệt và vô kinh thứ phát có nghĩa là đột nhiên bị mất kinh nhiều hơn 3 chu kỳ. Việc này ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng chính vì vậy dẫn đến nguy cơ hiếm muộn ở nữ giới.
• Khí hư có màu, mùi bất thường: Ở cơ thể phụ nữ khỏe mạnh khí hư sẽ có màu trắng hoặc hơi vàng, không có mùi. Tuy nhiên, nếu khí hư xuất hiện có màu xanh, vàng kèm mùi tanh hôi, ngứa rát.. thì bạn cần lưu ý bởi đây chính là dấu hiệu của các bệnh phụ khoa như: nấm âm đạo, viêm nhiễm âm đạo…Điều này rất ảnh hưởng đến tâm lý phụ nữ và là nguyên nhân dẫn đến hiếm muộn.
• Bộ ngực kém phát triển: Cơ thể nữ giới ở độ tuổi trưởng thành sẽ tiết ra hormone estrogen kích thích tuyến vú phát triển. Tuy nhiên, nếu bạn đã qua độ tuổi 18 mà ngực vẫn kém phát triển thì đây chính là dấu hiệu thiếu nội tiết tố nữ. Điều này dẫn đến hoạt động của buồng trứng không hiệu quả ảnh hưởng đến khả năng mang thai của nữ giới.
• Ngực có tiết dịch: Nếu bạn đang không cho con bú mà ngực có tiết dịch thì đây là do tình trạng prolactin máu tăng quá cao. Đây có thể là do tuyến giáp hoặc tuyến yên có khối u dẫn đến nồng độ prolactin tăng cao. Điều này gây mất cân bằng nội tiết ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của buồng trứng ở nữ giới.
• Mất cân bằng nội tiết: Mụn trứng cá, thường xuyên bị stress, giảm ham muốn tình dục, đột ngột tăng cân..đều gây rối loạn các hormone điều tiết hoạt động sinh sản.
• Các triệu chứng đau: Đau khi mỗi lần quan hệ tình dục, chuột rút kinh nguyệt,  phình nhỏ phần bụng dưới, đau vùng chậu … đều có thể là dấu hiệu của u xơ, tổn thương tử cung, viêm vùng chậu… mà bạn cần chú ý.

3. Nguyên nhân hiếm muộn hay gặp ở các cặp vợ chồng trẻ hiện nay

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng hiếm muộn ở cả nam và nữ giới. Nên việc tìm hiểu đầy đủ các nguyên nhân giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả nhất. 

3.1 Nguyên nhân hiếm muộn ở nam giới

3.1.1 Mắc bệnh quai bị 

Bệnh quai bị có thể mắc phải ở mọi lứa tuổi đặc biệt là trẻ em từ 5 – 14 tuổi và dễ truyền bệnh từ người này sang người khác qua đường hô hấp. Nếu như nam giới mắc quai bị mà không được điều trị đúng và kiêng kem tốt dễ gây biến chứng như viêm tinh hoàn hay viêm mào tinh hoàn. Biến chứng này chiếm 20 – 35% ở sau tuổi dậy thì và có đến 50% trường hợp dẫn đến teo dần tinh hoàn. Từ đó là giảm số lượng tinh trùng và gây nên tình trạng hiếm muộn, vô sinh.

3.1.2 Giãn tĩnh mạch thừng tinh

Là tình trạng tĩnh mạch xung quanh tinh hoàn bị giãn do máu không được lưu thông bình thường, gây nên tình trạng ứ đọng máu. Hiện tượng này thường xảy ra ở tinh hoàn trái song lại ảnh hưởng sang cả tinh hoàn phải. Tại đây máu được lưu thông xuống bìu và được chuyển thành testosterone và làm cho nhiệt độ ở tinh hoàn tăng  gây ảnh hưởng đến hoạt động sản sinh ra tinh trùng. Đây chính là một trong những nguyên nhân gây hiếm muộn hay gặp ở các cặp vợ chồng trẻ hiện nay.

3.1.3 Tinh hoàn ẩn và teo tinh hoàn

Đây là hiện tượng tinh hoàn đi từ bụng xuống nhưng vì lý do nào đó mà không vào được bìu. Thường gặp ở trẻ sinh non, thiếu cân hay bé trai chỉ có 1 bên tinh hoàn hoặc ẩn cả 2 bên. Hiện tượng không có tinh hoàn hoặc ẩn tinh hoàn có sẽ làm ảnh hưởng đến quá trình sản sinh ra tinh trùng dẫn đến việc khó có con trong tương lai.

3.1.4 Ung thư tinh hoàn

Ung thư tinh hoàn do các tế bào ác tính phát triển trong tinh hoàn gây phá hủy các mô tinh hoàn khiến cản trở quá trình sản sinh tinh trùng. Nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cơ hội chữa khỏi lên đến 90%. Nếu nam giới phát hiện ra u cục nhỏ ở bìu hãy nên cẩn trọng và đi khám sớm nhất để tìm ra nguyên nhân.

3.1.5 Chấn thương hoặc làm phẫu thuật

Nếu nam giới từng thực hiện phẫu thuật hoặc gặp chấn thương nặng ở tinh hoàn cũng có thể chính là nguyên nhân gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Nên sau khi phục hồi chấn thương hay phẫu thuật tinh hoàn nam giới nên khám chuyên khoa để đảm bảo rằng chức năng sinh sản không gặp bất thường. Hoặc phát hiện sớm để có hướng điều trị tốt hơn.

3.1.6 Mào tinh bất thường 

Đây là nguyên nhân hiếm muộn hay gặp ở các cặp vợ chồng trẻ hiện nay khi người nam giới có mào tinh phát triển không bình thường. Có thể gặp tình trạng một bên nhỏ hơn hoặc bị xoắn tinh hoàn, nổi u hạch, đau buốt hoặc tắc nghẽn cản trở tinh trùng kết hợp cùng với dịch lỏng tạo thành tinh dịch. Gây nên tình trạng tinh trùng không có trong tinh dịch. Chính vì vậy cần phải được can thiệp y tế sớm tránh biến chứng gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới. 

3.1.7 Hiếm muộn do sử dụng thuốc

Một số loại thuốc có thể gây nên tình trạng tạm thời hoặc vĩnh viễn ảnh hưởng đến quá trình sản sinh tinh trùng của nam giới. Từ đó dẫn đến hiện tượng hiếm muộn hoặc vô sinh  như thuốc hóa trị ung thư, thuốc huyết áp, hormone…

3.1.8 Stress, căng thẳng

Làm việc căng thẳng, quá sức trong thời gian dài sẽ dẫn đến chất lượng tình dục cũng như việc sản sinh ra tinh trùng. Chưa kể tình trạng stress kéo dài dẫn đến giảm đáng kể số lượng và chất lượng của tinh trùng. 

3.1.9 Bức xạ, sóng điện thoại di động

Bức xạ, sóng điện thoại di động có thể khiến số lượng tinh trùng bị giảm. Đặc biệt sóng điện thoại di động có thể tiêu diệt tinh trùng của nam giới. Đây chính là nguyên nhân hiếm muộn hay gặp ở các cặp vợ chồng trẻ ngày nay đang gặp phải.

3.1.10 Tiếp xúc với hóa chất, kim loại nặng

Thuốc diệt cỏ, chất bảo quản, hóa chất, chì, kim loại nặng … đều là những tác nhân dẫn đến tình trạng suy giảm chất lượng tinh trùng ở nam giới khi tiếp xúc trong thời gian dài.

3.2 Nguyên nhân hiếm muộn ở nữ giới 

3.2.1 Viêm nhiễm phụ khoa

Đây là một trong những nguyên nhân hiếm muộn hay gặp ở các cặp vợ chồng trẻ hiện nay. Bệnh về đường sinh dục này rất phổ biến ở nữ giới là kết quả của các loại virus, vi khuẩn hay nấm âm đạo… Ban đầu chị em thường bỏ qua các dấu hiệu viêm nhiễm vì hầu như không hề ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Tuy nhiên, về lâu dài nếu không điều trị kịp thời sẽ dẫn đến tắc vòi trứng, viêm tử cung thậm chí có thể viêm vùng chậu..dẫn đến tình trạng hiếm muộn nặng hơn là vô sinh.

3.2.2 Buồng trứng đa nang

Là hiện tượng nang trứng phát triển quá cỡ nhưng trứng lại bị teo hoặc không có trứng do nhiều trứng tranh nhau lớn. Theo nghiên cứu, có đến 12 – 18% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản gặp phải tình trạng này.

Buồng trứng đa nang cũng gây nên rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, rối loạn lượng insulin trong cơ thể gây nên tăng cân bất thường và gây hậu quả nguy hiểm nhất đó là giảm khả năng sinh sản ở phụ nữ.

3.2.3 Lạc nội tử cung

Mặc dù đây không phải căn bệnh nguy hiểm đến tính mạng nhưng mạc nội tử cung lại là nguyên nhân hiếm muộn hay gặp ở các cặp vợ chồng trẻ mà ở đây là nữ giới. Theo thống kê có đến 15% nữ giới mắc phải căn bệnh này. Đây là lớp lót trong tử cung đi lạc dẫn tới hình thành sẹo ở ống dẫn trứng, trực tràng, khoang bụng…gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng của trứng cũng như khả năng di chuyển của tinh trùng từ đó làm giảm khả năng thụ thai ở nữ giới.

3.2.4 Tuổi tác

Khác với nam giới, phụ nữ sinh ra với số lượng trứng nhất định và sẽ bị suy giảm kể cả số lượng cùng chất lượng theo thời gian. Chính vì lý do này mà phụ nữ càng lớn tuổi thì khả năng mang thai càng thấp. Thậm chí theo một nghiên cứu cho thấy những phụ nữ trên 40 tuổi khả năng thụ thai chỉ bằng ¼ so với độ tuổi 25. 

3.2.5 Viêm lộ tuyến cổ tử cung

Đây là tình trạng tuyến tử cung bị lộ ra bên ngoài tạo điều kiện cho các loại nấm, vi khuẩn xâm nhập vào dẫn đến nguy viêm cổ tử cung cao hơn. Đồng thời, nồng độ pH của âm đạo tăng dẫn đến tinh trùng bị chết trước khi gặp được trứng. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng hiếm muộn ở nữ giới.

3.2.5 Tử cung bất thường

Niêm mạc tử cung quá mỏng, dính buồng tử cung, vách ngăn tử cung, tử cung đôi… đều là nguyên nhân gây ảnh hưởng đến quá trình thụ thai ở nữ giới. 

3.2.6 Hiếm muộn do thừa cân béo phì

Những người bị thừa cân béo phì sẽ gặp phải tình trạng rối loạn chu kỳ kinh nguyệt từ đó dẫn đến tình trạng buồng trứng đa nang, tiếp đó là ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng. Mặt khác, trứng được làm tổ ở người béo phì cũng khó khăn. Bên cạnh đó, thừa cân dẫn đến tăng mỡ máu, tăng nguy cơ viêm nhiễm, giảm khả năng sống sót của phôi thai.

3.2.7 Bệnh tại ống dẫn trứng

Ống dẫn trứng có thể gặp viêm nhiễm hoặc có polyp. Chính vì vậy mà tạo ra rào cản ngăn chặn trứng tiếp cận tinh trùng. Do đó ngăn cản khả năng thụ thai. Bên cạnh đó, đây cũng là điều kiện dễ phát sinh lây lan các bệnh tình dục và viêm vùng chậu. Đây có thể là kết quả của phẫu thuật triệt sản hay lạc nội mạc tử cung. 

3.2.8 Rối loạn kinh nguyệt 

Những phụ nữ bị rối loạn chu kỳ kinh nguyệt sẽ gặp khó khăn trong việc mang thai. Chu kỳ không đều chứng tỏ việc rụng trứng không ổn định, chính vì vậy bạn càng ít cơ hội mang thai hơn. 

3.2.9 Bất thường ở tử cung

Tử cung bị biến dạng do phẫu thuật hoặc mắc các bệnh u xơ tử cung, viêm nhiễm gây sưng ở màng tử cung hoặc bít tử cung có thể là những nguyên nhân gây nên hiếm muộn ở phụ nữ. Chính các căn bệnh này là tác nhân gây cản trở sự đi lên của tinh trùng về phía ống dẫn trứng hay phôi không phát triển được ở đây.

4. Phương pháp điều trị nguyên nhân hiếm muộn hay gặp ở các cặp vợ chồng trẻ

Đối với những bệnh nhân hiếm muộn việc tìm hiểu được nguyên nhân và nguồn gốc gây ra hiếm muộn là điều vô cùng cần thiết. Chính vì vậy thế khi các cặp vợ chồng nhận thấy có các dấu hiệu hiếm muộn thì nên khám chuyên khoa để có phương pháp điều trị hiệu quả. 

4.1 Điều trị vô sinh ở nam giới

• Điều trị bằng phương pháp nội khoa: Đây là cách điều trị bằng sử dụng thuốc để cải thiện số lượng và chất lượng tinh trùng trong những trường hợp nam giới có tinh trùng ít và yếu.
• Điều trị bằng phương ngoại khoa: Trường hợp bị tinh hoàn ẩn, tắc ống dẫn tinh, giãn tĩnh mạch thừng tinh, bất sản ống dẫn tinh..thì phải can thiệp bằng biện pháp phẫu thuật để sửa chữa lại những bất thường tại cơ quan sinh sản. Chức năng của bộ phận sinh sản của nam sẽ được phục hồi khá cao khi việc phẫu thuật thành công.
• Bơm trực tiếp tinh trùng vào tử cung của nữ giới: Phương pháp này khá phổ biến trong điều trị hiếm muộn ở nam. Tại đây, tinh trùng sẽ được lọc trước khi được bơm trực tiếp, nhờ vậy tỉ lệ mang thai sẽ cao hơn.
• Thụ tinh trong ống nghiệm: Phương pháp này đòi hỏi kỹ thuật tay nghề cao từ bác sĩ cũng như giá thành điều trị.  Tỉ lệ thành công cao sau khi thực hiện phương pháp này.
• Sử dụng các loại thuốc đông y cùng chế độ ăn uống phù hợp, đủ chất cũng giúp phần hỗ trợ điều trị hiếm muộn ở nam giới. 

Xem thêm: Top 15 thực phẩm tăng cường sinh lý nam giới

4.2 Phương pháp điều trị hiếm muộn ở nữ giới

• Thụ tinh trong ống nghiệm: Cũng như điều trị hiếm muộn ở nam giới, phương pháp này là  kỹ thuật lấy tinh trùng của nam giới kết hợp với noãn để tạo thành phôi thai. Sau đó, phôi thai sẽ được nuôi khoảng 2 – 5 ngày trong ống nghiệm rồi đưa vào tử cung nữ giới. Phương pháp phức tạp này đòi hỏi tay nghề cũng như kinh nghiệm của bác sĩ thực hiện.
• Phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung: Là phương pháp được sử dụng dụng cụ y tế chuyên dụng để bơm trực tiếp tinh trùng đã được sàng lọc vào buồng tử cung của nữ giới. Phương pháp này đòi hỏi ống dẫn trứng ở phụ nữ phải khỏe mạnh và không gặp bất cứ bất thường nào ở ống dẫn trứng hoặc vòi trứng.
• Phương pháp IVM – in vitro maturation: Đối với nữ giới bị buồng trứng đa nang sẽ phải sử dụng phương pháp điều trị này. Quy trình nuôi trứng tương tự như IVF. Tuy nhiên, phải thêm một bước nữa là nuôi trưởng thành trứng trước khi tạo phôi. Tỉ lệ thành công của phương pháp này đạt 30 -35%.
• Ngoài ra các phương pháp sử dụng bằng thuốc tây hoặc các bài thuốc đông y cũng được sử dụng để điều trị hiếm muộn ở nữ giới đối với các tình trạng nhẹ và chưa cần phải can thiệp ngoại khoa. 

5. Phòng tránh hiếm muộn ở các cặp vợ chồng trẻ

Được làm bố làm mẹ là điều thiêng liêng và tuyệt vời nhất mà thượng đế đã ban tặng cho loài người chúng ta. Tuy nhiên, vì lý do gì đó mà không ít người được có được niềm vui này. Ngoài những nguyên nhân bệnh bẩm sinh ra thì các cặp vợ chồng hoàn toàn có thể tự phòng tránh hiếm muộn một cách hiệu quả khi tuân thủ những điều sau:

5.1 Tạo dựng lối sống lành mạnh khoa học

Việc thiết lập cho mình một lối sống lành mạnh và chế độ nghỉ ngơi khoa học cũng là một cách giúp bạn có thể phòng tránh được hiếm muộn một cách hiệu quả. Đặc biệt là những cặp vợ chồng đang trong độ tuổi sinh sản mà thường xuyên phải gặp stress trong công việc và cuộc sống.

5.2 Quan hệ tình dục an toàn

Quan hệ tình dục không an toàn không chỉ lây lan các bệnh viêm nhiễm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe sinh sản của cả 2 giới. Đặc biệt, nữ giới nếu nạo phá thai nhiều có thể mất dần đi sự kết dính và thụ thai tự nhiên dẫn đến khó khăn hơn. 

5.3 Chú ý chăm sóc sức khỏe sinh sản

Không ít những bạn trẻ ngày nay còn thiếu kiến thức giáo dục giới tính, chính vì vậy việc nhận thức về sức khỏe sinh sản còn hạn chế. Chính vì vậy cần phải chú trọng giáo dục đến vấn đề này ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Hy vọng với những tổng hợp nguyên nhân hiếm muộn hay gặp ở các cặp vợ chồng trẻ trên,bạn sẽ có thêm kiến thức cũng như thông tin về cách phòng và điều trị hiếm muộn. Từ đó có cách chăm sóc bản thân tốt hơn giúp nhanh có thai theo ý muốn. Chúc các cặp vợ chồng trẻ luôn khỏe mạnh và mau chóng có tin vui như mong muốn.